سێیەمین دانیشتنی بەشی “زانستە مرۆییەکان”ی ناوەندی جامی
◉ناوەندی فەرهەنگی – هونەریی جامی◉
سێیەمین دانیشتنی بەشی “زانستە مرۆییەکان”ی ناوەندی جامی
تەوەر: پرێستیژی زمانی لە پەیوەندی دەگەڵ فەکتەری دەسەڵات
وتاربێژ: د. مەنیژە میرموکری
کۆڕگێڕ: د. لەیلا عەباس‌تاهیر
☜ دوکتۆر د. عەباس‌تاهیر لە پێش‌دا پێشەکییەکی چڕوپڕی بۆ ماوەی چەند خولەک لە پەیوەندی دەگەڵ زمانناسی کۆمەڵایەتی و بوارە جۆربەجۆرەکانی ئەو ڕشتەیە پێشکەش . پاشان د. مەنیژە میرموکری دوکتۆری زمانناس و تۆیژەڕ وتارەکەی خۆی بە شڕۆڤەی خوارەوە پێشکەش بە حازربووان کرد:
لەم وتارەدا کە لە ڕوانگەیەکی وەسفی ـ شیکردنەوەیی پێشکەش کرا، چەمکی پرێستیژی زمانیی لە بەستێنی زمانناسی کۆمەڵایەتی‌دا تاوتوێ کرا. بەر لە هەر شتێک بە هێنانەوەی پێناسەی پرێستیژی زمانی و ئاماژە بە مێژووی بیچم گرتنی ئەو چەمکە لە خوێندنەوە زمانناسییەکان‌دا، بنەمای تیۆریکی ئەم چەمکە لە زمانناسی‌دا ناسێنڕا و جۆرەکانی پرێستیژی زمانیی کە بریتی بوون لە پرێستیژی ڕاشکاوانە(Overt Prestige) و پرێستیژ شاراوە (Covert Prestige) خرانە بەر باس و پرسیار.
لە بەشی نێوانیی باسەکەدا ئاماژە بەو فەکتەرانە کرا وا لە فۆرم گرتن و بەردەوایی پرێستیژی زمانیی ڕۆڵی بنەڕەتییان هەیە. لەوانە دەسەڵاتی سیاسی، میدیاکان، سیستەمی پەروەردە، بازاری کار، دامەزراوە کۆمەڵایەتیی و ئائینییەکان و ژمارەی قسەکەران. لەو نێوانەدا ڕۆڵی دەسەڵات بە تایبەتی شیکردنەوەی بۆ کرا. به سوود بردن لە ڕوانگەکانی فۆکۆ، برنشتاین، بۆردیۆ و باختین چۆنیەتی پەیوەندیی نێوان دەسەڵات و شەرعییەت پێدان بە زمانە باڵادەستەکان و پرێستیژدار تاوتۆی کرایەوە و ئاماژە بەوە کرا کە زمان تەنیا ئامرازی پەیوەندی گرتن نییه بەڵکوو بەستێنێک بۆ بەرهەمێنانەوەی نەزمی کۆمەڵایەتی و دەکارکردنی زاڵ بوون.
لە درێژەی وتارەکەدا ئاکامە خڕاپەکانی پرێستیژی زمانیی زمانی زاڵ بۆ زمانە ناپرێستیژەکان خڕا بەر سەرنج لەوانە: لەناوچوونی وردە وردەی زمان، گۆڕانی زمان، هەستی خۆبەکەمزانیی زمانیی لە نێوان ئاخێوەرانی کەمینەکان. ئەم ئاکامانە لە ڕاستای تیۆری مردنی زمانیی و نایەکسانی لە نێوان زمانەکان شیکردنەوەیان بۆ کرا.
☜ لە بەشی کۆتایی‌دا، ڕێگاچارەگەلێک بۆ بەرخودان دەگەڵ زاڵێتی پرێستیژی زمانیی و ئێحیای پێگەی زمانە بندەستەکان پێشکەش کرا کە دەتوانین ئاماژە بەوانە بکەین: بە فەرمییەت ناسینی زمانە کەمینەکان، بەڕێوەبردنی سیاسەتەکانی فێرکاری بە شێوەی چەند زمانەیی، بەهێز کردنی میدیای ناوچەیی، پەروەردە کردنی مامۆستایانی خۆجێیی و پشتیوانی کردن لە بەرهەمە کەلتوورییەکانی زمانە پەراوێزخڕاوەکان.
ئەو توێژینەوە هەوڵی داوە تا دەربڕینی زانستیانە بۆ چەمکی پرێستیژی زمانی، ڕوانگەی ڕەخنەگرانە بە موناسباتی قودرەت لە حەوزەی زمان پێشکەش بکا و ڕێکارگەلێک بدۆزێتە کە دادپەروریی زمانیی لە کۆمەڵگا فرەزمانییەکان دابمەزرێ.
ڕێکەوت: شەممە ۱۴۰۴/۵/۴
https://t.me/nawendy1